I. Bối cảnh kinh tế: Thuế quan 2025 – Cơn sóng mới từ nước Mỹ
Khi ông Donald Trump tái tranh cử và thể hiện lập trường cứng rắn về thương mại, viễn cảnh một cuộc chiến thuế quan mới giữa Mỹ và phần còn lại của thế giới – trong đó có Việt Nam – ngày càng trở nên rõ nét. Trong tháng 4/2025, Mỹ đã đề xuất mức thuế nhập khẩu lên tới 46% đối với hàng hóa từ Việt Nam, khiến nhiều ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, điện tử, gỗ... rơi vào trạng thái "căng như dây đàn".
Ở phía trong nước, Việt Nam đang ứng phó bằng việc tăng mạnh phát hành trái phiếu chính phủ, dự kiến huy động khoảng 500 nghìn tỷ đồng – tương đương 4% GDP – để thúc đẩy đầu tư công và giữ vững mục tiêu tăng trưởng GDP tối thiểu 8% trong năm 2025. Dù vậy, sức ép từ bên ngoài có thể làm suy giảm tăng trưởng GDP khoảng 3 điểm phần trăm, theo nhiều phân tích độc lập.
II. Tác động đến thị trường tiêu dùng Việt Nam: Làn sóng giá cả và tâm lý thị trường
Trong thời điểm nền kinh tế toàn cầu căng thẳng, người tiêu dùng nội địa Việt Nam phải đối mặt với làn sóng giá cả leo thang, đặc biệt ở các nhóm hàng hóa có yếu tố nhập khẩu: thiết bị điện tử, mỹ phẩm, thực phẩm công nghiệp...
Đối với thị trường trong nước:
- CPI quý I/2025 tăng 3,22%, và lạm phát cơ bản chạm mốc 3,01%, vẫn trong giới hạn kiểm soát nhưng tạo áp lực không nhỏ tới người tiêu dùng bình dân.
- Tâm lý “thắt chặt chi tiêu” gia tăng, đặc biệt ở nhóm người trẻ, sinh viên, lao động mới vào thị trường.
(Nguồn: Tổng cục Thống kê Việt Nam)
III. Nhóm sinh viên – Những người trẻ ở tuyến đầu tiêu dùng thông minh
1. Thách thức: Khi túi tiền mỏng hơn nhưng nhu cầu không nhỏ đi
Sinh viên là một trong những nhóm chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất từ biến động kinh tế. Với đặc điểm thu nhập thấp (phụ thuộc vào gia đình hoặc làm thêm), họ nhanh chóng cảm nhận tác động từ:
- Giá điện thoại, laptop, sách, quần áo ngoại nhập tăng mạnh.
- Chi phí sinh hoạt trở nên áp lực tăng so với trước.
- Nhu cầu giải trí, làm đẹp, tiêu dùng theo xu hướng bị cắt giảm đáng kể.
Bên cạnh đó, tâm lý “chi tiêu theo cảm xúc”, “mua liền tay” qua các app mua sắm có thể khiến một bộ phận sinh viên rơi vào nợ tiêu dùng, thiếu khả năng quản lý tài chính.
2. Cơ hội: Sinh viên Việt – Gen Z linh hoạt, sáng tạo, biết xoay xở
Tuy nhiên, chính trong những lúc khó khăn, cơ hội lại lộ diện.
💡 Hành vi tiêu dùng thay đổi tích cực:
- Sinh viên bắt đầu chuyển hướng sang hàng nội địa chất lượng cao, ưu tiên giá cả hợp lý – tính bền vững.
- Văn hóa tiết kiệm tiêu dùng trở thành xu hướng chính: từ việc mua sắm onl như thói quen, thậm chí có phần nghiện mua sắm, chuyển sang mua sắm có chọn lọc, có mục tiêu và mua khi thật sự cần thiết. Thậm chí, thay vì mua những sản phẩm mới đắt tiền, có thể mua hàng 2hd như sách cũ đến laptop refurbished – vừa tiết kiệm vừa độc đáo.
💼 Khởi động tinh thần làm chủ:
- Khó khăn kinh tế tạo động lực để sinh viên khởi nghiệp nhỏ, làm freelancer, dropshipper, content creator, dạy kèm online...
- Điều này không chỉ mang lại thu nhập mà còn rèn kỹ năng quản trị tài chính cá nhân, học cách “thấu hiểu thị trường”.
🌱 Trưởng thành trong tiêu dùng:
- Các bạn trẻ nhận ra việc tiêu dùng không chỉ là “tiêu tiền”, mà còn là lựa chọn trách nhiệm với bản thân và xã hội.
- Tăng cường sự quan tâm đến tiêu dùng xanh, tiết kiệm điện/nước, sản phẩm thân thiện môi trường.
Dù nền kinh tế thế giới được nhận định đang đi qua giai đoạn bất ổn, nhóm sinh viên Việt Nam đang thể hiện khả năng thích nghi đáng kinh ngạc. Trong cái khó ló cái khôn – và trong sự biến động, lại là cơ hội để hình thành một thế hệ người tiêu dùng:
- Biết quản lý tài chính cá nhân
- Chọn lọc và tiêu dùng có suy nghĩ
- Dám thay đổi, dám bắt đầu
✨ "Áp lực tạo nên kim cương. Và sinh viên Việt Nam, giữa vòng xoáy kinh tế, đang từng bước trở thành những viên kim cương có góc cạnh rất riêng."
📚 Tài liệu tham khảo
- Tổng cục Thống kê Việt Nam (GSO). (2025). Báo cáo tình hình kinh tế – xã hội quý I năm 2025. https://www.gso.gov.vn
- Reuters. (2025, 23 April). Vietnam starts trade talks with US as immense 46% tariffs loom.. https://www.reuters.com/world/asia-pacific/vietnam-starts-trade-talks-with-us-immense-46-tariffs-loom-2025-04-23
- Reuters. (2025, 25 April). Vietnam ramps up bond sales, spending as export-led growth faces tariff risks. https://www.reuters.com/world/asia-pacific/vietnam-ramps-up-bond-sales-spending-export-led-growth-faces-tariff-risks-2025-04-25
- Bloomberg Economics (2025). Vietnam's Economic Outlook 2025 Amid Global Tensions. https://www.bloomberg.com/economics
- Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 – VEPR & CIEM (2025). Báo cáo phân tích thị trường tiêu dùng trẻ trong bối cảnh kinh tế biến động.