Hướng tuyến ngắn nhất, thẳng nhất có thể

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh cho biết, dự án có điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc), thuộc địa phận TP Lào Cai; điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, thuộc địa phận TP Hải Phòng. Chiều dài tuyến chính khoảng 390,9km và 3 tuyến nhánh khoảng 27,9km.

Dự án đi qua địa phận 9 tỉnh, thành phố gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 203.231 tỷ đồng (khoảng 8,369 tỷ USD).

Chính phủ kiến nghị nguồn vốn cho dự án gồm ngân sách Nhà nước (trung ương, địa phương), nguồn vốn trong nước, nguồn vốn nước ngoài (vay Chính phủ Trung Quốc) và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Về quy mô đầu tư, xây dựng mới tuyến đường sắt điện khí hóa khổ 1.435mm, vận chuyển chung hành khách và hàng hóa; tuyến chính đoạn từ ga Lào Cai Mới đến ga Nam Hải Phòng tốc độ thiết kế 160km/h, đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội tốc độ thiết kế 120km/h, các đoạn nối, tuyến nhánh tốc độ thiết kế 80km/h.

Về công nghệ, sử dụng công nghệ đoàn tàu động lực tập trung cho tàu khách và tàu hàng; hệ thống thông tin, tín hiệu tương đương với hệ thống đang sử dụng tại một số tuyến đường sắt vận chuyển chung hành khách và hàng hóa trong khu vực.

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, hướng tuyến được nghiên cứu, lựa chọn bảo đảm ngắn nhất, thẳng nhất có thể, bảo đảm phù hợp với các quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Về công trình ga, dự kiến bố trí 18 ga (bao gồm 3 ga lập tàu, 15 ga hỗn hợp). Quá trình khai thác, khi nhu cầu vận tải tăng lên sẽ nghiên cứu, nâng cấp một số trạm tác nghiệp kỹ thuật thành ga hỗn hợp và đầu tư bổ sung các ga khi có nhu cầu.

Về tiến độ, theo kiến nghị của Chính phủ, dự án được lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu cơ bản hoàn thành năm 2030.

Ông Dương Văn Hùng, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty CP Dịch vụ vận tải đường sắt Hải Phòng - đơn vị thuê đường sắt vận chuyển cho biết, lưu huỳnh, quặng sắt là mặt hàng truyền thống mà công ty đảm nhận dịch vụ cho đối tác Trung Quốc. Trước đây lưu huỳnh, quặng sắt quá cảnh cảng Hải Phòng, từ đó đi tàu hỏa qua Lào Cai sang các nhà máy Trung Quốc và ngược lại có sản lượng cao hơn. Tuy nhiên, cách đây khoảng 10 năm, khi Trung Quốc làm đường sắt khổ 1.435mm đến ga Hà Khẩu Bắc gần biên giới, sản lượng giảm do đường sắt Việt Nam vẫn sử dụng khổ 1.000mm.

Rất ít đầu máy, toa xe khổ 1.000mm đủ điều kiện chạy trên đường sắt Trung Quốc nên đa số tàu phải dừng tại ga Lào Cai, chuyển tải hàng hóa sang toa xe Trung Quốc. Tại ga Hà Khẩu Bắc, muốn đi sâu vào Trung Quốc lại phải chuyển tải sang toa khổ 1.435mm, phát sinh nhiều tác nghiệp, chi phí.

Trước thông tin tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được trình Quốc hội chủ trương đầu tư, ông Nguyễn Hoàng Thanh, Phó tổng giám đốc Công ty CP Vận tải và thương mại đường sắt (Ratraco) cho rằng, việc này sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm nhiều về mặt thời gian và chi phí xuất nhập khẩu.

Tạo ra thị trường xây dựng hơn 4,5 tỷ USD

Việc đầu tư tuyến đường sắt này sẽ tạo ra thị trường xây dựng với giá trị hơn 4,5 tỷ USD, khoảng 90.000 việc làm trong thời gian xây dựng và khoảng 2.500 việc làm lâu dài.

Cùng đó, tuyến kết nối với đường sắt Trung Quốc, thông qua đường sắt đi Vân Nam, Tây Tạng và kết nối đến châu Âu. Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ đi bằng đường sắt qua cửa khẩu Lào Cai và được vận chuyển trên tuyến đường sắt này.

Theo ông Nguyễn Ngọc Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT, trong 7 tuyến đường sắt, nếu tuyến Bắc - Nam đặc trưng về nhu cầu hành khách vượt trội, tuyến Đông - Tây đáp ứng nhu cầu cấp thiết về vận tải hàng hóa và kết nối. Hàng Việt Nam vận chuyển sang châu Âu bằng đường sắt chi phí giảm từ 1/3 đến gần 1/2 so với đi bằng đường biển, thời gian cũng rút ngắn từ 14-20 ngày.